 |
Музей Гомельскага палацава-паркавага ансамбля вырашыў прысвяціць чарговую выставу жывапісу тром вядомым на Гомельшчыне мастакам, якія адначасова прафесійна ўплывалі на іншых. Гэта дарагія нам імёны Барыса Звінагродскага, Акіма Шаўчэнкі і Віктара Казачэнкі. Вучоныя распавядаюць, што чалавечы розум – вялікі «лайдак»: каб прымусіць яго працаваць, трэба шмат намаганняў і перш-наперш матывацыя. Калі шчасціць з настаўнікам, усё атрымліваецца крок за крокам, амаль непрыметна. Выхаваныя належным чынам асобы з удзячнасцю прыгадваюць потым імёны сваіх настаўнікаў у біяграфіях, размовах і ўспамінах. Настаўніцкая дзейнасць Барыса Фёдаравіча Звінагродскага пачалася ў Гомелі з 1920-х гадоў, выставачная – з 1925-га. Барыс нарадзіўся ў 1896 годзе ў горадзе Артвін, які потым адышоў да Турцыі. Вучыўся ў Харкаве ў настаўнікаў малявання – акадэміка С. Васількоўскага, Е. Агафонава, у Маскве – у А. Келіна, але аддаваў перавагу мастаку Абраму Архіпаву са знакамітага Маскоўскага вучылішча жывапісу, скульптуры і дойлідства, якое наведваў адначасова з навучаннем на юрыдычным факультэце. Пасля 1918 года разам з Чырвонай арміяй трапіў у Беларусь, цяжка перахварэў тыфам і застаўся на Гомельшчыне. Як выявілася – назаўсёды.
Магчымасць падзяліцца сваімі адкрыццямі, расказаць людзям пра зямную прыгажосць дастаўляе мне вялікую радасць» – такое крэда майстра на ўсё жыццё. Апроч працы мастаком тэатра лялек перад вайной і з 1944 года, адразу пасля вызвалення Гомеля, Барыс Звінагродскі заўсёды выкладаў. У школах, тэхнікумах, палацах піянераў і чыгуначнікаў – усюды такому спецыялісту былі рады! 1956 год адзначыўся прысваеннем яму звання заслужанага дзеяча мастацтва БССР за выдатныя заслугі ў развіцці беларускай культуры. У 1958 годзе адкрыўся ўніверсітэт мастацкай адукацыі на базе Палаца чыгуначнікаў на чале са Звінагродскім. Ужо знаходзячыся ў вельмі сталым узросце, Барыс Фёдаравіч расказваў: «Цяпер я працую над тэмай, якую можна назваць так: «Добры дзень, племя маладое, незнаёмае…» Галоўная думка гэтага твора – няўмольны рух жыцця наперад, змена старога маладым». У 1982 годзе майстра не стала.
Барыс Звінагродскі. Аднаўленне шклозавода
Акім Міхайлавіч Шаўчэнка нарадзіўся ў вёсцы Карма Добрушскага раёна ў 1902 годзе. У свой час працаваў у пачатковых школах, ліквідаваў непісьменнасць у дарослых на сяле. Падчас вучобы вясковага хлопца ў педтэхнікуме яго яркі талент заўважыў настаўнік малявання С. І. Грамыка і прадрок добрую будучыню. Таму пасля арміі Шаўчэнка падаўся ў Маскву, дзе здолеў прайсці праз вялізны конкурс у Вышэйшыя мастацка-тэхнічныя майстэрні. З глыбокай удзячнасцю ўспамінаў настаўнікаў Дрэвіна, Істоміна, Герасімава, Кардоўскага, называў іх выдатнымі выкладчыкамі і кіраўнікамі. «Яны імкнуліся надаць нам, выхадцам з працоўнага класа і сялянства, як тады казалі – разуменне мастацтва, яго водар, штосьці няўлоўнае, для дасягнення чаго мала аднаго толькі акадэмічнага навучання. Галава трашчала, а зразумець трэба. Дзякуй ім», – на гэтых словах рукапіс Шаўчэнкі аб гадах вучобы ў Маскве скончыўся.
Пасля заканчэння ў 1931 годзе Вышэйшага мастацка-тэхнічнага інстытута ў Ленінградзе і атрымання кваліфікацыі мастака масава-побытавага жывапісу Акім Міхайлавіч вярнуўся ў Гомель, працаваў кіраўніком і выкладчыкам на курсах клубных інструктараў і мастаком у газеце «Палеская праўда». Апроч таго, кіраваў кружком малявання ў Рэчыцы на фанера-запалкавым камбінаце і ўдзельнічаў ва ўсіх беларускіх выставах. У 1956 годзе Шаўчэнка пераехаў у сталіцу, да пенсіі выкладаў у Мінскім мастацкім вучылішчы імя А. К. Глебава, некалькі гадоў сумяшчаў працу з выкладчыцкай дзейнасцю ў Беларускім дзяржаўным тэатральна-мастацкім інстытуце. Памёр у 1980 годзе. Аб настаўніку цёпла ўспамінаюць многія беларускія мастакі, адзін з іх – Віктар Фёдаравіч Казачэнка.
Акім Шаўчэнка. Фруктовы нацюрморт
Віктар Фёдаравіч – ураджэнец Гомеля, з’явіўся на свет 1 мая 1918 года. Вельмі таленавіты, ён так і не атрымаў дыплома, «пайшоў у гару» дзякуючы яскравай здольнасці каларыста, мастака, а таксама свайму настаўніку Акіму Шаўчэнку, з якім перасёкся падчас вучобы ў педагагічным інстытуце імя Чкалава. Мастацтвазнавец Ізяслаў Катляроў пісаў, як аднойчы перед чарговай рэспубліканскай выставай на праглядзе карцін у Мінску, пазбаўленых імёнаў для «чысціні эксперымента», Вітольд Бялыніцкі-Біруля тройчы (!) спыняўся ля работ Віктара Казачэнкі, патрабуючы назваць аўтара вельмі ўдалага, на яго погляд, твора. Мноства работ Віктара Фёдаравіча было прадстаўлена ў розных выданнях, у Маскве нават была надрукавана паштоўка «Восень» з аднайменнай карціны Віктара Казачэнкі. У кінатэатрах Беларусі дэманстраваўся фільм таго часу аб мастаку і яго творах, зняты на «Масфільме».
Пры Палацы культуры імя Леніна ён 35 гадоў кіраваў студыяй выяўленчага мастацтва на грамадскіх пачатках. Сярод вучняў Казачэнкі – Зоя Літвінава, Уладзімір Кароткі, Валянцін Пакаташкін, Мікалай Кулеш. Мастак пайшоў з жыцця ў 1998 годзе. Час спыніўся на палотнах Барыса Звінагродскага, Акіма Шаўчэнкі, Віктара Казачэнкі. Ледзь чутна рухаюцца грузавікі на гомельскіх будоўлях 50-х і 60-х, людзі апантана ўзводзяць масты, шматпавярховыя дамы, ладзяць газаправод… Мроіцца над сціхлымі палямі і рэчкамі цёплае паветра вясны. Абмяклі ад летняй гомельскай спякоты пышныя кветкі ў слоіку. Займае дух ад бялюткай снежнай чысціні краявіда «Зіма»… Спынімся і мы сярод жывапісных твораў, зачараваныя, чулыя да прыгажосці. Выстава «Тры настаўнікі гомельскіх мастакоў» у Палацы Румянцавых і Паскевічаў» пачне працаваць 11 лютага. Запрашаем!
Віктар Казачэнка. На рацэ Сож
Алена Калугіна, навуковы супрацоўнік музея Гомельскага палацава-паркавага ансамбля
|
 |
